Γενικά για την αρθρίτιδα γόνατος

Με τον γενικό όρο αρθρίτιδα περιγράφεται μια φλεγμονώδης πάθηση των αρθρώσεων που χαρακτηρίζεται από καταστροφή των στοιχείων της άρθρωσης, των μηνίσκων, του υποχόνδριου οστού και κυρίως του αρθρικού χόνδρου.
Οι πιο κοινές μορφές αρθρίτιδας είναι η οστεοαρθρίτιδα, η ρευματοειδής και η μετατραυματική αρθρίτιδα. Οι αρθρώσεις που προσβάλλονται συχνότερα είναι το γόνατο , το ισχίο ,τα χέρια και η σπονδυλική στήλη.

Ανατομία

Το γόνατο, η μεγαλύτερη άρθρωση του ανθρώπινου σώματος, αποτελείται από το κάτω τμήμα του μηρού, το άνω τμήμα της κνήμης (καλάμι) και την επιγονατίδα. Τα οστά αυτά στα σημεία που έρχονται σε επαφή μεταξύ τους καλύπτονται από τον αρθρικό χόνδρο  που είναι λείος και ολισθηρός, προστατεύει και επιτρέπει την ανώδυνη κίνηση της άρθρωσης.  Οι μηνίσκοι είναι ινοχόνδρινοι πεταλοειδείς ελαστικοί σχηματισμοί παρεμβάλλονται μεταξύ μηρού και κνήμης στην άρθρωση και λειτουργούν σαν  ¨αμορτισέρ¨ του γόνατος, απορροφούν φορτία και προσφέρουν σταθερότητα. Τέλος ο αρθρικός υμένας  και ο αρθρικός θύλακος είναι δυο μεμβράνες  που περιβάλλουν την άρθρωση παράγουν το αρθρικό υγρό και θρέφουν και λιπαίνουν την άρθρωση.

Οστεοαρθρίτιδα

Είναι η πιο συχνή μορφή αρθρίτιδας στο γόνατο  και προσβάλλει κυρίως άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών. Πρόκειται για μια χρόνια εκφυλιστική νόσο που προσβάλλει τον χόνδρο της άρθρωσης και καθώς αυτός καταστρέφεται σταδιακά, τα οστά έρχονται σε επαφή μεταξύ τους με αποτέλεσμα τον πόνο. Η διαδικασία της φθοράς συνοδεύεται από σκλήρυνση οστού, παραγωγή νέου οστού και χόνδρου (οστεόφυτα)  και ίνωση του αρθρικού θυλάκου. Μπορεί να προσβάλλει μια ή περισσότερες αρθρώσεις, χωρίς όμως συστηματικές εκδηλώσεις, αλλά με πιθανά τοπικά σημεία φλεγμονής.

Ρευματοειδής αρθρίτιδα

Είναι μια χρόνια φλεγμονώδης συστηματική νόσος που προσβάλλει πολλές αρθρώσεις  του σώματος, συμπεριλαμβανομένου και του γόνατος. Εκδηλώνεται ως συμμετρική πολυαρθρίτιδα, δηλαδή προσβάλλει την ίδια άρθρωση αμφοτερόπλευρα. Πρόκειται για μια αυτοάνοση νόσο, όπου η συστηματική φλεγμονή προκαλεί καταστροφή  των οστών, χόνδρων και συνδέσμων.

Μετατραυματική αρθρίτιδα

Αυτή η αρθρίτιδα προκαλείται από τραυματισμούς στο γόνατο. Ένα κάταγμα μπορεί να προκαλέσει διαταραχή στην αρχιτεκτονική της άρθρωσης και να οδηγήσει σε αλλοιώσεις. Όμως και ρήξεις μηνίσκων και συνδεσμικές βλάβες (π.χ. ρήξη χιαστού) μπορεί να οδηγήσουν σε μετατραυματική αρθρίτιδα μέσω φθοράς και αστάθειας που δημιουργούν.

Συμπτώματα

Κύρια συμπτώματα είναι ο πόνος, η δυσκαμψία και το οίδημα. Εμφανίζονται προοδευτικά μπορεί όμως να εμφανιστούν και με μια οξεία κρίση. Τα συμπτώματα  αρχικά εμφανίζονται στην καταπόνηση και υποχωρούν με την ανάπαυση. Σε προχωρημένα στάδια ο πόνος γίνεται συνεχής και δεν υφίεται κατά την νυχτερινή κατάκλιση. Μπορεί να υπάρχει δυσκολία ή αδυναμία κίνησης της άρθρωσης και τα ελεύθερα οστικά τεμάχια στο γόνατο να προκαλέσουν κριγμό ή μπλοκάρισμα. Οι μύες ατροφούν προκαλώντας αδυναμία και αστάθεια. Σε οξείες φάσεις υπάρχει φλεγμονή με οίδημα και ερυθρότητα.

Διάγνωση

Η διάγνωση γίνεται από το ιστορικό, με την κλινική εξέταση και επιβεβαιώνεται με τις ακτινογραφίες. Σπανιότερα θα χρειαστεί αξονική και ακόμα πιο σπάνια μαγνητική τομογραφία.

Θεραπεία

Η θεραπεία της αρθρίτιδας στοχεύει στο να περιορίσει τον πόνο και να βελτιώσει την κίνηση καθώς δεν υπάρχει κάποιο φάρμακο που να αναστρέφει την πορεία της νόσου.

Στα αρχικά στάδια η θεραπεία είναι συντηρητική.

• Αποφυγή δραστηριοτήτων που επιδεινώνουν τα συμπτώματα (π.χ. ανέβασμα σκάλας). Τροποποίηση δραστηριοτήτων έντονης καταπόνησης (π.χ. τρέξιμο) σε άλλες που δυναμώνουν τους  μυς πέριξ του γόνατος και βελτιώνουν το εύρος κίνησης (π.χ. κολύμβηση).
• Φυσικοθεραπείες για μυϊκή ενδυνάμωση, μείωση του πόνου και διατήρηση του εύρους κίνησης.
• Φαρμακευτική αγωγή με παυσίπονα και μη στερεοειδή αντιφλεγμονώδη.
• Τοπικές ενέσεις με κορτιζόνη ή υαλουρονικό ή  και με PRP (πλάσμα πλούσιο σε αιμοπετάλια) μπορούν  να βελτιώσουν τα συμπτώματα και ίσως να καθυστερήσουν την εξέλιξη της νόσου.

Χειρουργική Θεραπεία

Όταν αποτύχει η συντηρητική  θεραπεία και τα συμπτώματα δυσκολεύουν την καθημερινότητα και την ποιότητα ζωής των ασθενών  συστήνεται η χειρουργική αντιμετώπιση.

Αρθροσκόπηση

Στα αρχικά στάδια της αρθρίτιδας,  και σε νέους κυρίως ασθενείς, έχει θέση η αρθροσκόπηση για την αντιμετώπιση πιθανής παθολογίας των μηνίσκων, αφαίρεση ελεύθερων σωμάτων και οστεοφύτων.

Οστεοτομίες

Σε νέους ασθενείς και ασθενείς με αρχόμενη νόσο που προσβάλλει μόνο ένα διαμέρισμα του γόνατος μπορεί να γίνει οστεοτομία για να μετατοπιστεί η φόρτιση από το πάσχον διαμέρισμα στο υγιές, αλλάζοντας την μηχανική του γόνατος. Αυτό μπορεί να βελτιώσει τα συμπτώματα και να καθυστερήσει την εξέλιξη της νόσου.

Αρθροπλαστική γόνατος

Ολική αρθροπλαστική ή η μονοδιαμερισματική αρθροπλαστική γόνατος είναι μια επέμβαση αντικατάστασης των φθαρμένων αρθρικών επιφανειών με ειδικές τεχνητές προθέσεις. Η επέμβαση αυτή συστήνεται σε ασθενείς με προχωρημένη νόσο και συμπτώματα που δεν βελτιώνονται με τις άλλες θεραπείες.

Η αρθρίτιδα γόνατος επιβαρύνει την ποιότητα ζωής των ασθενών όλων των ηλικιών, επηρεάζοντας σημαντικά την καθημερινότητά τους. Καθώς τα αίτια ποικίλουν, η σωστή διερεύνηση οδηγεί στην επιλογή της κατάλληλης συντηρητικής ή χειρουργικής θεραπείας .

 

Μανόλης Σπυράντης | Ορθοπεδικός χειρουργός